Üniversitemiz Senatosunun 23.12.2021 tarihli ve 27 sayılı
toplantısında güncellenmiştir.
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLER ETİK KURUL YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 - (1) Bu yönergenin amacı, Erciyes
Üniversitesi mensuplarının Sosyal ve Beşeri Bilimler alanında
yürütecekleri her türlü araştırmanın mevzuat ve etik ilkeleri
açısından değerlendirecek kurulların oluşturulması, işleyişi ve
yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 — (1) Erciyes Üniversitesi mensuplarınca
yüz yüze veya bilgisayar ortamında gerçekleştirilen her türlü anket,
test, ölçek, mülakat, gözlem, resim, çizim, video film ve ses kaydı
niteliğindeki veri toplama yöntemleriyle yapılan bilimsel araştırma
ve çalışmalar bu yönergenin kapsamı içindedir.
Dayanak
MADDE 3 — (1) Bu Yönerge; 2547 sayılı Yüksek Öğretim
Kanunu'nun 12 nci ve 14 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 — (1) Bu Yönergede yer verilen tanımlar;
a) Üniversite: Erciyes Üniversitesini,
b) Rektörlük: Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü'nü,
c) Senato: Erciyes Üniversitesi Senatosu'nu,
ç) Birim: Erciyes Üniversitesine bağlı akademik ve idari birimleri,
d) Mensup: Erciyes Üniversitesi akademik ve idari personeli ile
öğrencilerini,
e) Etik Kurul: Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik
Kurulunu,
f) Başkan: Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurul
Başkanını,
g) Raportör: Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik
Kurul tarafından belirlenen ve kurulda görüşülmek üzere taslak rapor
hazırlamakla görevli üyeyi,
ğ) Üye: Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurul
üyesini,
h) Uzman/Danışman: Özel alan bilgi ve becerisine sahip kurul
tarafından görevlendirilen bir öğretim elemanı veya uzmanını,
ı) Sorumlu Araştırıcı veya Yürütücü: Bir araştırmanın etik,
bilimsel, teknik, idari, mali ve hukuki her türlü sorumluluğunu
taşıyan öğretim elemanını,
i) Yardımcı Araştırıcı: Bir araştırmanın bilimsel sorumluluğunda
payı olan ve araştırmanın gerçekleştirilmesinde görev alan
araştırıcıyı, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Etik İlkeler
Etik İlkeler
MADDE 5 - Erciyes Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler
Etik ilke ve esasları aşağıda sıralanmıştır.
(1) Üniversite'nin Sosyal ve Beşeri Bilimler alanındaki
araştırmalarda etik anlayışının temelinde evrensel ahlak ilkelerine
bağlılık, objektiflik, özeleştiri, tarafsızlık, açıklık,
doğruluk, bilimsel şüphecilik, eleştirel bakış, bilimsel araştırma
disiplinini korumak, özgünlük ve yenilikçilik yer alır. Burada;
a) İnsan hak ve özgürlüklerine saygı, temel prensip olarak kabul
edilir.
b) Dil, din, mezhep, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi
inanç ve benzeri özellikleri nedeniyle kişiler arasında ayırım
yapılamaz.
c) Üniversitenin kurumsal hak ve özgürlükleri ihlal edilemez.
Araştırıcılar, Üniversite'nin olanaklarını kişisel çıkarları için
kullanamazlar.
ç) Üniversitenin özgürlükçü bir araştırma merkezi olduğu hiçbir
zaman göz ardı edilemez.
d) Üniversite mensupları akademik ve idari görevleri yerine
getirirken görevin kendine mahsus amaçlarına sadık kalırlar.
e) Araştırıcılar, tutum ve davranışlarında, görevli olduğu alanlarda
bilimsel verilere riayet ederek, Üniversitenin saygınlığını
zedelememeye özen gösterirler.
f) Araştırıcılar, her türlü tarihi eser ve kültürel varlıkların
korunması hususunda azami özeni gösterirler.
(2) Sosyal ve Beşeri Bilimler alanında bilimsel araştırma, yayın ve
akademik etiğe ilişkin temel ilkeler Erciyes Üniversitesi Bilimsel
Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde düzenlenmiş olup sosyal
araştırmalar için de aynı temel ilkeler geçerlidir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Etik Kurulun Yapısı, Görev ve Yetkileri
Etik Kurulun Yapısı
MADDE 6 — (1) Etik Kurul; sağlık, fen ve mühendislik
bilimlerinden birer üye ve geri kalanı da sosyal bilimler alanındaki
Fakülteler ve Yüksek Okullardan olmak üzere Senato
tarafından seçilen toplam 15 öğretim üyesinden oluşur.
(2) Etik Kurul Üyelerinin görev süresi üç yıldır. Görev süresi dolan
üye yeniden seçilebilir. Görev süresi dolmadan boşalan üyelik için
aynı usulle yeniden seçim yapılır.
(3) Etik Kurul ilk toplantısını en yaşlı öğretim üyesinin
başkanlığında yapar ve üyeleri arasından üç yıllık süre için bir
başkan ve bir başkan yardımcısı seçer.
(4) Başkanın yokluğunda, başkan yardımcısı Etik Kurula başkanlık
eder. Herhangi bir nedenle üyelikten ayrılan başkanın görevini, yeni
başkanın seçileceği ilk Kurul toplantısına kadar başkan yardımcısı
yürütür.
(5) Etik Kurulun sekreterya hizmetlerini yerine getirmek üzere
gerekli ihtiyaçlar Rektörlük tarafından karşılanır.
Uzmanlar ve Alt Komisyonlar
MADDE 7 — (1) Etik Kurul, gerekli gördüğü hallerde bağımsız
uzman görüşlerinden yararlanabileceği gibi, uzmanlardan oluşan alt
komisyonlar oluşturabilir. Görüşüne başvurulan uzmanlar ya da
oluşturulan komisyonlar, ilgili dosya hakkında hazırladıkları raporu
öngörülen sürede Etik Kurula sunar.
Etik Kurulun Görev ve Yetkileri
MADDE 8— (1) Etik Kurul, çalışmalarında Madde-5'te
sıralanan ilkeler doğrultusunda görev yapar. Etik Kurulun başlıca
görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir:
a) Yönerge kapsamında yapılacak başvurular için gerekli form ve
belgeleri belirlemek.
b) Uygun görülen durumlarda uzman görüşüne başvurmak.
c) Enstitüler bünyesinde (en az üç kişiden oluşan) alt komisyonlar
kurmak, bunların çalışma alanlarını belirlemek.
ç) Yapılan başvuruları karara bağlamak.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Kurula Başvuru ve İnceleme
Başvuru Konusu ve Şekli
MADDE 9 — (1) İnsan katılımcılarla veya insan üzerinde
yapılacak yüz yüze veya bilgisayar ortamında gerçekleştirilecek her
türlü anket, test, ölçek, mülakat, gözlem, resim, çizim, video film
ve ses kaydı niteliğindeki veri toplama yöntemleriyle yapılan
bilimsel araştırma ve çalışmaların etik açıdan değerIendirilebilmesi
için, sorumlu araştırıcının araştırmaya başlamadan önce Etik Kurula
başvuru yapması gerekir. Başvuruda kullanılacak belgeler ve başvuru
şekli, Etik Kurul tarafından belirlenerek araştırıcılara duyurulur.
Araştırmanın etik ile ilgili özeti ve aşağıda belirtilen tüm
bilgiler, araştırma dosyasında araştırıcı tarafından Etik Kurula
sunulur.
a) Araştırmanın amacı, gerekçesi, yöntemi, çalışmaya katılacak
insanlarda aranacak özellikler, kullanılacak tüm teknik yöntemleri
içeren ayrıntılı proje.
b) Çalışmanın bütçesi varsa, bütçe ve olası finans kaynakları.
c) Destekleyici varsa, destekleyici bilgilerini içeren yazı.
ç) Anketler için bilgilendirme formu.
d) Reşit ve ehil olmayan denekler için "Veli Onay Formu”.
e) Gerektiğinde imzalı gizlilik taahhüt formu,
f) Etik Kurulun gerekli gördüğü diğer belgeler.
Başvuruların Kabulü ve İncelenmesi
MADDE 10 — (1) Başkan, sekreterya tarafından biçimsel
olarak ön incelemesi yapılan tüm başvuruları, değerlendirilmek üzere
Etik Kurulun yapacağı ilk toplantının gündemine alır. Usûlüne uygun
olmadığı için inceleme veya değerlendirmeye alınmayan başvurular,
başvuru sahibine yazılı olarak ya da e-posta ile bildirilir.
(2) Etik Kurula başvuruda bulunan araştırmacı/araştırmacılar
(Danışman hariç), aynı ay içerisinde en fazla 2 (iki) başvuru
yapabilir.
(3) Öğrenci başvurularında araştırmacı/araştırmacıların ve
danışman/danışmanların başvuru formunda ıslak imzalarının bulunması
gerekmektedir.
(4) Çok katılımlı proje başvurularında, yürütücünün Erciyes
Üniversitesi mensubu olması gerekir.
(5) Başvuruda kullanılan belgelerin biçim ve içerik bakımından Madde
9’da belirtilen formatlara uygun olması gerekmektedir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Etik Kurulun Çalışma Düzeni
Raportöre Tevdi
MADDE 11 — (1) Etik Kurul, hakkında inceleme kararı verdiği
her dosya için üyeler arasından bir raportör görevlendirir.
Raportör, Etik Kurulun incelediği dosya ile ilgili oluşan
görüşü, gerekçeleriyle birlikte taslak rapor haline dönüştürür.
(2) Raportör, yazılı olarak bildirmek suretiyle, bu dosya ile ilgili
görevden çekilebilir.
(3) Raportör, Etik Kurul aracılığıyla Erciyes Üniversitesi
mensuplarından, dosyayla ilgili doğrudan yazılı bilgi alabilir. Bu
belgeler de Kurul inceleme dosyasında saklanır.
(4) Raportör, 15 iş günü içerisinde incelemesini tamamlayarak, Etik
Kurul tarafından belirlenen biçimde hazırladığı yazılı taslak
raporunu kurula sunar. Raportör gerekli gördüğü durumlarda,
incelemesini tamamlamak için yukarıda verilen sürenin iki katını
aşmamak üzere Etik Kuruldan ek süre talep edebilir.
Toplantı ve Karar Alma Usulü
MADDE 12 — (1) Etik Kurul, ayda en az bir defa olmak üzere,
önceden belirlenen bir takvim gereği ve başkanın çağrısı üzerine
olağan veya olağanüstü, gündemi görüşmek üzere toplanır.
(2) Etik Kurul Başkanı ve Üyeleri, kendileriyle ilgili gündem
maddelerine ilişkin müzakerelere katılamaz ve oy kullanamazlar.
(3) Toplantı kapalı usûlde yapılır. Üyeler, inceleme konusu
dosyaların içeriğini Etik Kurul toplantısı dışında başkaları ile
tartışamaz ve dosyaların içeriği hakkında bilgi veremez.
(4) Etik Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır.
Kararlar toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır.
Oylamada üyeler çekimser oy kullanamaz.
(5) Dosya ile ilgili hazırlanan rapor, toplantıya katılan üyelerin
tamamı tarafından imzalanır. Karşı oy kullanan üyeler, gerekçelerini
karara eklerler. Sonuç Etik Kurul kararı olarak başvuru sahibine
bildirilir.
(6) Etik Kurul’da incelenmiş ve sonuçlandırılmış olan başvuruların,
karara bağlandığı toplantıdan sonra en geç 7 (yedi) gün içerisinde
sadece sorumlu araştırmacı/araştırmacılar, danışmanı veya
vekâletname verilmiş kişiler tarafından bizzat teslim alınması,
başvuruyu teslim alacak kişinin kimliğini beyan etmesi zorunludur.
Etik Kurul Kararlarının Niteliği
MADDE 13 — (1) Etik Kurul kararları durum tespiti
niteliğindedir.
Gizlilik ve Saklama
MADDE 14 — (1) Etik Kurulda yapılan tüm incelemelerde
gizlilik esastır. Etik Kurula sunulan dosyalardaki belgelerin
gizliliğinin ve güvenliğinin sağlanmasından Etik Kurul sorumludur.
(2) Etik Kurul faaliyetleri ile ilgili tüm belge ve yazışma
örnekleri 5 (beş) yıl saklanır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
MADDE 15 - (1) Bu Yönergede hüküm bulunmayan hallerde
ilgili diğer mevzuat hükümleri
uygulanır.
Yürürlük
MADDE 16 - (1) Bu Yönerge Erciyes Üniversitesi Senatosunca
kabul edildiği tarihte
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 - (1) Bu Yönerge, Erciyes Üniversitesi Rektörü
tarafından yürütülür.